Patron naszego placu

 Stanisław Reszka
(ur. 14 IX 1544r. w Buku, zm. 03 IV 1600r. w Neapolu)

                 Pochodzący z rodziny mieszczańskiej ksiądz, dyplomata, humanista i pisarz późnego renesansu, uczeń i sekretarz biskupa warmińskiego, kardynała Stanisława Hozjusza, poseł i sekretarz monarchów: Henryka III Walezego, Stefana Batorego, Zygmunta III Wazy i królowej Anny Jagiellonki. Początkowo kształcił się w Akademii Lubrańskiego w Poznaniu i Akademii Krakowskiej oraz we Frankfurcie nad Odrą, później uzyskał doktorat obojga praw na uniwersytecie w Perugii. Karierę kościelną i dyplomatyczną rozwijał na terenie Włoch, gdzie podróżował wielokrotnie w latach 1569-1590, by ostatecznie, jako poseł nadzwyczajny odzyskujący spadek po żonie króla Zygmunta Starego i matce Zygmunta Augusta Bonie Sforzy, osiąść w stolicy Królewstwa Neapolu.

           Reszka przyjął święcenia kapłańskie w bazylice S.Clemente w Rzymie podczas Roku Świętego 1575 i uzyskał z woli papieża Grzegorza XIII Buoncompagni urząd datariusza, a następnie sigillatora w Świętej Penitencjarii.

Urzędnik kurii rzymskiej piastował też godności kanonika warmińskiego, opata cystersów w Jędrzejowie i dziekana warszawskiego przy kolegiacie św. Jana Chrzciciela. W Wiecznym Mieście znacząco przyczynił się do powstania w 1578r. Kościoła i Hospicjum Św. Stanisława, placówki konsolidującej polskich pielgrzymów. Jako pierwszy rektor i członek Kolegium Prowizorów nadzorował przebudowę i uposażenie świątyni. Od 1582r. dzięki jego staraniom i poparciu Filipa Nereusza przy kościele oratorian S. Maria in Vallicella powstało też Kolegium Polskie, mające kształcić działaczy kontrreformacyjnych. Studiowali w nim m.in. bratankowie dyplomaty, Wojciech i Adam. O działalności charytatywnej i przywiązaniu do rodzinnego miasta świadczy też fundacja szpitala w Buku.

Ważną dziedziną działalności Stanisława Reszki były akcje o charakterze kulturowym. Dyplomata zabiegał o angaż sławnych profesorów, muzyków i architektów na dwór królewski. Jako agent artystyczny Zygmunta III Wazy dbał m.in. o zakup dzieł sztuki, rzemiosła artystycznego, biżuterii i kuriozów. Na zlecenie Anny Jagiellonki nadzorował końcowy etap budowy i wystroju okazałego mauzoleum Bonu w bazylice św. Mikołaja w Bari. Zajmował się też wyborem i zakupem książek dla przyjaciół w Polsce, zaś swój księgozbiór ofiarował bibliotece Jezuitów przy kościele św. Barbary w Krakowie.

Kościół Santa Maria delle Grazie a Caponapoli (w Neapolu)-miejsce pochówku Stanisława Reszki z Buku. fot. Sławomir Lipowczyk

                         Reszka od młodzieńczych lat uprawiał piśmiennictwo, w spuściźnie dominują pisane po łacinie dziełka teologiczne. jako uczeń Hozjusza był też autorem jego pierwszej biografii. Bardziej osobisty charakter mają: "Diariusz" z lat 1583-1589, dokumentujący misje polityczne oraz Listy wydane w dwóch tomach przez intelektualistów neapolitańskich. Korespondencja prowadzona z europejskimi, w tym także polskimi humanistami i uczonymi - m.in. Lipsiusem, Muretem, Boromeuszem, Hieronimem Powodowskim, Szymonem Szymonowicem i in. - ukazuje literackie pasje Reszki, objawiając w autorze świetnego znawce historii, zafascynowanego pogańskimi i chrześcijańskimi starożytnościami.

Poza korespondentami na uwagę zasługują też relacje z francuskim filozofem Michelem de Montaigne'm, z włoskim poetą Torquato Tassem i literatami skupionymi wokół Accademia degli Oziosi w Neapolu. Był wsród nich Cesare Capaccio, autor pierwszej drukowanej pośmiertnej biografii Stanisława Reszki. Polski dyplomata został pochowany w klasztorze przy kościele S.Maria delle Grazie a Caponapoli, gdzie staraniem biskupa Jacopo Aldobrandiniego wystawiono mu nagrobek z popiersiem wg projektu uznanego toskańskiego rzeźbiarza Giovanniego Antonio Dosia. Marmurowy monument nie zachował się do naszych czasów. Znany jest wizerunek Stanisława Reszki z płaskorzeźby w XIX-wiecznym kenotafie Tassa w kościele S.Onofrio in Gianicolo w Rzymie. 

Anna Maria Lepacka